Około XIII w. z Markizów – leżących w południowej części Oceanu Spokojnego – wypłynęły łodzie kierujące się na południe i zachód. Ich załogom udało się dopłynąć do wysp, które współcześnie określamy Nową Zelandią. Nazwali je wówczas mianem Aotearoa – „krajem długiej, białej chmury”. Aby odnaleźć ten ląd, korzystali z wyszukanych, tradycyjnych polinezyjskich technik nawigacyjnych, a o jego istnieniu wnioskowali na podstawie śladów i wskazówek, jakich dostarczała im obserwacja natury. Przybyli na ląd niezasiedlony dotąd przez ludzi – wyspę, na której dzięki 100 milionom lat separacji od kontynentu wykształciła się wyjątkowa flora i fauna. Była to kraina niezliczonych gatunków ptaków, wśród których można było znaleźć olbrzymie nieloty, przerażające drapieżniki oraz płochliwych mieszkańców zarośli. Na wyspie żyło również kilka lądowych gatunków ssaków oraz starożytnych przedstawicieli gadów. Otaczające je wody tętniły życiem.

Najstarsze znane maoryskie osady znajdują się w pobliżu Te Pokohiwi (Wairau Bar) na Wyspie Południowej, u ujścia rzeki Wairau do cieśniny między dwiema największymi wyspami Nowej Zelandii. Według swych własnych podań Maorysi są potomkami mieszkańców Hawaiki, a wyspy Nowej Zelandii z głębin oceanu wyłowił bohater o imieniu Maui za pomocą haka na ryby. Maorysi twierdzą, że pierwsze osady w Nowej Zelandii założył Kupe i Toitehuatahi. Rodowód, zwany przez Maorysów whakapapą, pełni w ich kulturze bardzo ważną rolę. Recytując długą listę przodków, Maorysi wskazują swoje miejsce w historii sięgającej czasów mitycznych. Wyjątkowo złożone i bogate w kulturowe znaczenia whakapapa od zawsze stanowiło ważny element maoryskiego systemu społecznego.

Przez następne trzysta lat polinezyjskie dziedzictwo Maorysów kształtowała ziemia, którą zasiedlili. Większością klanów zwanych hapu dowodzili wodzowie dysponujący maną, czyli prestiżem i władzą, którzy odwdzięczali się przyjaciołom dobrem, a na wrogach mścili się w sposób proporcjonalny do krzywd, jakich z ich strony doznali. Maorysi tworzyli piękne przedmioty z zielonego jadeitu zwanego przez nich pounamu oraz piór zamieszkujących wyspy ptaków. Za pomocą ustnych przekazów każde hapu dbało o podtrzymywanie pamięci o swoim rodowodzie sięgającym pierwszych kolonistów. Maorysi kultywowali też hakę, czyli śpiew połączony z rytualnym tańcem, a zarazem pokaz siły, odwagi, męstwa oraz szacunku. Charakterystyczne tatuaże na twarzach Maorysów są zwane ta moko. Tatuaż każdej osoby jest inny. Mężczyźni pokrywają nim całą twarz, a w przypadku kobiet tatuowane są usta i brody.

Pierwsi Europejczycy ujrzeli Nową Zelandię w 1642 r., ale regularne kontakty z Maorysami nawiązano dopiero w XVIII w. Maorysi nazywali Europejczyków Pakeha, co obecnie oznacza każdego, kto nie jest Maorysem. Pojawienie się na wyspach broni palnej i europejskich chorób miało wielce negatywny wpływ na mieszkańców. Biali przybysze zaczęli tworzyć stałe osady, a w 1840 r. brytyjski rząd przedstawił rdzennej ludności traktat Waitangi, który podpisało wielu maoryskich wodzów.

Traktat Waitangi wpisuje się w długą tradycję niesprawiedliwych porozumień między rdzenną ludnością a rządami państw kolonialnych, których nierówność najbardziej widoczna jest w kwestiach związanych z roszczeniami do ziemi. Zachodnie pojęcie „posiadania ziemi” było obce maoryskiej kulturze, przez co ich interpretacja traktatu znacznie różniła się od sposobu, w jaki rozumiała go strona brytyjska. Brytyjczycy wymusili na Maorysach sprzedaż ziemi za pomocą wątpliwych z prawnego punktu widzenia działań, które z całą pewnością wykraczały poza to, co według Maorysów mieściło się w zakresie brytyjskich uprawnień, oferując im w zamian niskie wynagrodzenie.

W odpowiedzi na to powstał maoryski ruch Kingitanga, który stanowił próbę zjednoczenia Maorysów w jedną polityczną organizację, by zapobiec dalszym podziałom powodowanym kłótniami między różnymi hapu. To z kolei sprowokowało reakcję brytyjskiego rządu, który zarządził konfiskatę maoryskich ziem, przyczyniając się tym samym do wybuchu tzw. wojen maoryskich między Maorysami i Pakeha. W okresie tym Maorysów wypchnięto już z najlepszych ziem Nowej Zelandii, zmuszając ich do życia na trudniejszych, mniej zasobnych obszarach, zwłaszcza na Wyspie Północnej. Rząd kontynuował konfiskaty, odbierając ziemię nie tylko sprzeciwiającym się mu grupom, ale również tym Maorysom, którzy byli jego sojusznikami. Oprócz bezpośrednich konfiskat Brytyjczycy odbierali też ziemię, stosując inne zabiegi prawne. Działania te kontynuowano przez większą część stulecia.

Na dodatek wyspa doświadczyła poważnych ekologicznych zmian. Maorysi wprowadzili do kruchego ekosystemu Nowej Zelandii psy oraz szczury. W ciągu około stu lat od przybycia Maorysów wyginęły ogromne ptaki moa, a wraz z nimi polujące na nie wielkie orły. Wprowadzanie innych gatunków (m.in. oposów, gronostajów i świń) zaszkodziło siedliskom miejscowych roślin i zwierząt, powodując utratę ponad 40% rodzimych gatunków ptaków. Sytuację pogarszali też rolnicy, którzy wycinali porastające wyspy lasy, aby uzyskać obszary pod pola uprawne i pastwiska.

Od początku XX wieku rośnie świadomość historycznych niesprawiedliwości, jakie dotknęły Maorysów, a wśród Maorysów odradza się ruch mający na celu zachowanie i kultywowanie ich kultury. Minister do spraw maoryskich, Apriana Ngata, walczył o wzmocnienie statusu prawnego Maorysów i promował ich tradycyjną muzykę i poezję, choć opowiadał się też za służbą wojskową Maorysów podczas wojen światowych. W brytyjskich siłach zbrojnych służyło wówczas stosunkowo wielu maoryskich żołnierzy, którzy walczyli na frontach w Gallipoli, Afryce Północnej i we Włoszech, zdobywając szacunek zarówno sojuszników, jak i wrogów.

Maoryskie ruchy protestu działające w drugiej połowie XX w. nagłośniły kwestię historycznych krzywd, jakie dotknęły Maorysów. Skłoniło to rząd Nowej Zelandii do podjęcia wielu działań mających na celu zachowanie oraz promowanie maoryskiego dziedzictwa i języka, a także zwiększyło świadomość wyjątkowości maoryskiej kultury. Choć pod względem ekonomicznym, zdrowotnym i edukacyjnym Maorysi nadal pozostają w tyle za Pakeha, podejmuje się wiele starań, aby usunąć te nierówności.

Stosunek Maorysów do ziemi i natury również zyskuje wiele uwagi. Cała Nowa Zelandia podjęła zdecydowane działania w celu ograniczenia szkód wyrządzanych środowisku, chronienia rodzimych ekosystemów i ograniczenia liczebności inwazyjnych gatunków. Ostatnio rząd Nowej Zelandii zakazał dalszych poszukiwań podmorskich złóż ropy naftowej w swoich wodach. Maoryska postawa zbiorowej odpowiedzialności za planetę wreszcie zyskuje uznanie na Aotearoi i poza nią.