Imperium Inków było jednym z ostatnich rozległych i potężnych państw rdzennej ludności Ameryki. Jego nazwa w języku keczua brzmiała Tahuantinsuyu, co oznaczało „Zjednoczone Cztery Części”. Obywatele posługiwali się wieloma różnymi językami, państwo miało silną administrację, której centrum stanowił dwór, zaawansowaną infrastrukturę publiczną, drogi utrzymywane dzięki micie – obowiązkowym robotom, system podatkowy i dystrybucję żywności. Wszystko to osiągnięto bez powszechnego stosowania pisma, koła i zwierząt pociągowych. W związku z tym państwo Inków stanowi fascynujący kontrprzykład wobec twierdzeń łączących systemy polityczne z technologiami. Mówiąc prościej, idealnie nadaje się, aby umieścić je w grze, w której można budować egipskie piramidy w Waszyngtonie.

Kolebką Inków było królestwo Cuzco, często określane mianem miasta-państwa. Istnieje wiele mitów dotyczących powstania Cuzco, w większości z nich legendarnym założycielem jest Maco Capac lub bóg słońca, Inti. W 1438 r. za panowania Pachacutiego Inkowie rozpoczęli proces systematycznej, dyplomatycznej i militarnej ekspansji, asymilując lub podbijając sąsiadów, w tym przybrzeżne królestwo Chimor i lud Ajmara na terenie współczesnej Boliwii. Dzięki podbojom Pachacutiego Inkowie zyskali kontrolę nad znaczną częścią Andów. Jego potomkowie kontynuowali to dzieło, powiększając terytorium i populację imperium.

Jak sugeruje nazwa imperium w języku keczua, Inkowie podzielili je na cztery części z Cuzco znajdującym się na ich styku. Stosowali skodyfikowany system obowiązkowej pracy zwany mitą, w którym sprawni dorośli byli zobowiązywani do służby w rolnictwie lub w wojsku w zamian za ochronę państwa i dostęp do dóbr publicznych. Dzięki temu zdołali wybudować i utrzymać ogromną sieć doskonałych dróg i kładek biegnących przez trudny, górski teren. Nadwyżki plonów przechowywano w publicznych magazynach i wykorzystywano w razie klęsk.

Wszystkie plany związane z imperium opracowywano centralnie, a system wzajemnej odpowiedzialności między władcą i jego ludem regulował dystrybucję zasobów wśród poddanych. Do tego systemu wzajemnej odpowiedzialności Sapa Inka dodawał więzy rodzinne poprzez małżeństwa członków swego rodu z regionalną szlachtą i rodzinami władców podbitych ludów, w celu stworzenia rodzinnych i zwyczajowych powiązań z wasalami. Inspektorzy związani z dworem Sapa Inki mieli obowiązek dbania o przestrzeganie zwyczajów, utrzymanie imperium i egzekwowanie mity.

Inkowie byli zdolnymi astronomami, architektami i geodetami. Do przekazywania informacji między stolicą a odległymi obszarami oraz przechowywania historycznych zapisów stosowali pomysłowy system mnemoniczny zwany kipu, wykorzystujący supełki wiązane na kolorowych sznurkach. Inkascy budowniczowie wznosili kamienne struktury z nieregularnych bloków łączonych ściśle bez zaprawy, czym wprawiali europejskich obserwatorów w zdumienie. Ich zaawansowane inżynieryjnie pola tarasowe przekształcały niedostępne zbocza gór w produktywne grunty rolne.

Tkaniny były przez Inków szczególnie cenione i wykorzystywane jako dary. Wyroby włókiennicze bywały misternie tkane i jaskrawo barwione. Ubrania stanowiły wyznacznik statusu społecznego, a w przypadku klas wyższych służyły obnoszeniu się bogactwem. Powszechnie stosowano bawełnę oraz wełnę lam i alpak, ale tylko szlachta mogła nosić ubrania z wełny wikunii i guanako. Sapa Inka nigdy nie nosił tego samego ubrania dwukrotnie.

Podczas działań wojennych Inkowie wykorzystywali liczne magazyny publiczne, aby zapewnić armii żywność, utrzymywane przez obywateli zbrojownie, aby wyposażać wojowników, oraz sieć dróg w celu szybkiego przemieszczania oddziałów z jednego krańca rozległego imperium na drugi. Ponieważ prawo do powoływania obywateli do służby wojskowej było jednym z prerogatyw państwa, Inkowie byli w stanie wystawiać znacznie liczniejsze armie niż większość ich rdzennych rywali. Nie sprawdziło się to jednak podczas inwazji na południe, gdzie Mapucze powstrzymali pochód Inków na rzece Maule. Inkowie uhonorowali Mapuczów, nazywając ich „purum awqa” – „dzikim wrogiem”.

Do upadku Imperium Inków doprowadziło połączenie wewnętrznych konfliktów z wojną z hiszpańskimi konkwistadorami dowodzonymi przez Francisca Pizarra. Za panowania Sapa Inki Huayna Capaca imperium sięgnęło aż do obszaru dzisiejszej Kolumbii. Rdzenna ludność kwestionowała tę ekspansję, a decyzja władcy w sprawie sukcesji również stała się przedmiotem gorących sporów. Po śmierci Huayana Capaki między jego synami wybuchła wojna o władzę, a choroby Starego Świata, takie jak ospa, dziesiątkowały inkaską ludność. Pizarro ze swoją skromną, lecz dobrze uzbrojoną armią, dołączył do tego konfliktu i przystąpił do całkowitej destabilizacji Imperium Inków.

Uciekając się do podstępu i pogwałcenia zasad zawieszenia broni, Pizarro pojmał do niewoli jednego z pretendentów do tronu, Atahualpę. Schwytany Inka zaproponował Hiszpanom okup – dość złota, by wypełnić nim jego celę, i dwa razy tyle srebra. Pizarro przyjął propozycję, a gdy otrzymał sześć ton złota i dwanaście ton srebra, złamał dane słowo i nie uwolnił Atahualpy. Huascar, drugi pretendent do tronu Inków, został w tym czasie zamordowany, a Pizarro oświadczył, że to Atahualpa był odpowiedzialny za tę zbrodnię i skazał go na śmierć.

W międzyczasie Hiszpanie starali się odseparować inkaską szlachtę od panującego rodu, czego zwieńczeniem było osadzenie na tronie marionetki. Imperium Inków stało się w praktyce państwem wasalnym Hiszpanii. Pod hiszpańską kontrolą mitę poszerzono o pracę w państwowych kopalniach srebra w Potosi, zakazano tradycyjnych upraw na tarasowych polach, a ludność cierpiała z powodu chorób przywleczonych przez Europejczyków. Konkwistadorzy ostatecznie złamali pozostałości inkaskiego oporu w 1572 roku, gdy ostatni władca Inków, Tupac Amaru, został schwytany i stracony. Imperium Inków upadło.

Obecnie organizacja i technologie Imperium Inków są obiektem wznowionych badań i zainteresowania. Politolodzy analizują system wzajemnego zobowiązania allyu, a zawiłości systemu wertykalnego rolnictwa Inków mogą kryć rozwiązania przydatne w zrównoważonej produkcji żywności. Być może największym skarbem, jaki Inkowie przekażą przyszłym pokoleniom, nie będzie złoto czy srebro, lecz lepsze metody uprawy ziemniaka.