Japonia pod rządami Tokugawy lubi się izolować, tworząc wiele krajowych szlaków handlowych i dzielnic.

Umiejętność „Restauracja Meiji” daje japońskim dzielnicom duże premie za sąsiedztwo. Dzielnice otrzymują także +1 do turystyki dzięki unikalnej umiejętności Tokugawy, jeśli znajdują się w mieście w pobliżu stolicy. Umiejętność Tokugawy znacznie zwiększa też przychody z krajowych szlaków handlowych za każdą posiadaną dzielnicę. Pamiętaj jednak, że międzynarodowe szlaki handlowe są bardzo osłabione. Unikalna budowla – fabryka elektroniki – pomoże w odniesieniu zwycięstwa kulturowego lub naukowego.

Ieyasu Tokugawa jest genialnym strategiem zarówno w czasie wojny, jak i pokoju. To zdecydowany zwycięzca chaotycznego okresu Sengoku w Japonii i architekt późniejszego okresu Edo.

Chaos okresu Sengoku przeszedł do historii Japonii. W okresie Edo, który nastąpił po nim, zapanował pokój i dobrobyt, przez co samurajom pozostało tylko zabawiać się opowieściami o wielkich bitwach, przywódcach i wydarzeniach tamtych czasów – o wojownikach ninja, generałach, armiach, oblężeniach i tak dalej. Wiele z tego, jak wyobrażamy sobie feudalną Japonię, jest wytworem właśnie tych upiększonych i romantyzowanych opowieści z okresu Edo.

Okres Sengoku był ogromną wojną klanów rywalizujących o władzę. Po upadku słabego szogunatu Ashikaga cesarz stał się tylko figurantem, a potężną pozycję szoguna (wojskowego strażnika cesarza) można było zagarnąć. O tytuł szoguna przez następne ponad sto lat walczyli ze sobą daimyō (regionalni władcy) i samuraje (rycerze). Na konflikt wpłynęły też inne czynniki: chrześcijanie uzbrojeni przez Europejczyków w muszkiety, przeciwni monarchii ikkō-ikki oraz wojownicy ninja. Ci ostatni byli strategami wojskowymi pozbawionymi honoru i zdolnymi do popełniania najgorszych czynów, aby zapewnić korzyści swojemu panu. Trzech samurajów osiągnęło w tym okresie największe znaczenie: Nobunaga Oda, Hideyoshi Toyotomi i Ieyasu Tokugawa.

Jest pewna historia, która odzwierciedla istotny aspekt osobowości i motywacji tych przywódców. Wyobraź sobie, że ta trójka siedzi razem i patrzy na małego ptaszka, który odmawia śpiewania. Oda zaczyna od groźby: „Ptaszku, jeśli nie zaśpiewasz, zabiję cię”. Toyotomi próbuje manipulacji: „Ptaszku, jeśli nie zaśpiewasz, przekonam cię do tego”. Za to Tokugawa – najsprytniejszy z całej trójki – mówi po prostu: „Ptaszku, mogę poczekać”. Zwycięża cierpliwość i zimna krew – tak też było z Japonią.

Nobunaga Oda, „Król Demonów”, zasłużył na swój przydomek. Jako głowa klanu Oda zebrał swe wojska, aby przeczesać główną wyspę Japonii, pokonać ikkō-ikki i całkowicie wyeliminować szogunat Ashikaga. Ostatnią przeszkodą na jego drodze był potężny zachodni klan Mōri, który być może również zostałby pokonany, gdyby nie zdrada w szeregach samego Ody. Kiedy słabo strzeżony przywódca pił herbatę w świątyni w Kioto, dostrzegł zbliżającego się zdradzieckiego generała Akechiego. Nie mając wyjścia, popełnił samobójstwo. Z kolei przyszły szogun Tokugawa uciekł w towarzystwie ninja (wówczas samuraja) Hanza Hattoriego.

Klan Toyotomi był kolejnym, który przejął pałeczkę od klanu Ody. Dawny opiekun podniósł sztandar i również zdobył tymczasową kontrolę. To właśnie pod kierunkiem tego przywódcy japońskie siły próbowały zająć Koreę – i to nie po raz ostatni. Jednak nawet najwięksi królowie umierają, a Hideyoshi, skupiając się na zamorskiej ekspansji, wyczerpał zasoby skarbca. Nastąpił kryzys sukcesyjny między lojalistami klanu a nowym klanem Tokugawa, który powstał z regionalnego klanu wasalnego Ody pod wodzą Ieyasu Tokugawy. W kulminacyjnej bitwie pod Sekigaharą Tokugawa zwyciężył i zaczął jednoczyć kraj.

Japonia była w rozsypce. Napływały nowe idee – republikanizm (tutaj oznaczający rządy ludu) i chrześcijaństwo. Problemami były też broń palna i europejski handel. Tokugawa powstrzymał to w pojedynkę, wprowadzając sakoku, czyli izolację. Granice Japonii miały być zamknięte, z wyjątkiem Nagasaki. Kończyło to zarówno napływ nowych i niebezpiecznych wyzwań zagrażających szogunatowi Tokugawy, jak też zagraniczne wypady, które doprowadziły do kłopotów finansowych Hideyoshiego. Sakoku nie było dla Japonii katastrofalne. Lokalna produkcja rozkwitła i w okresie tym, zwanym Edo (od nazwy siedziby szogunatu), państwo doświadczyło pokoju i dobrobytu... a sąsiedzi nie musieli się już martwić, że samuraje pojawią się na ich wybrzeżach.

System kontroli był tu bezwzględny. Nadal istniała szlachta, ale Tokugawa obmyślił pomysłową strategię kontrolowania jej. Podczas gdy ona rządziła swoimi prowincjami, jej rodziny pozostawały zakładnikami (w pewnym sensie) w Edo. Oznaczało to, że każdy bunt mógł być natychmiast stłumiony poprzez prostą groźbę wobec członków rodziny buntownika. System ten doprowadził też do rozwoju życia dworskiego w Edo. Znudzeni, ale bogaci samuraje opowiadali historie, a niedoszli wojownicy toczyli pojedynki o honor zamiast o ziemię. Rozwijał się słynny ukiyo-e, „pływający świat” rozrywki, a także związani z nim artyści i pisarze.

Ta bańka miała pęknąć w XIX wieku wraz z przybyciem (i co istotne, groźbą, że nie odpłyną) amerykańskich statków domagających się nawiązania stosunków handlowych. Władze Japonii zdały sobie sprawę, że świat rozwinął się bez nich, a rzeczy takie jak pistolety i armaty są bardzo niebezpieczne. Chociaż ponowne otwarcie się na świat było traumatyczne, a późniejszy okres Meiji wyeliminował znaczną część systemu feudalnego Japonii, to infrastruktura była już gotowa, aby w ciągu kilku dekad umożliwić Meiji rzucenie wyzwania części najpotężniejszych państw na świecie – oraz ich pokonanie. Ale to już opowieść na inną okazję.