Mapucze utrzymują wysoki poziom lojalności swoich miast, a na polu bitwy są groźnym przeciwnikiem zarówno w ofensywie, jak i defensywie.

Mapucze powinni jak najszybciej pozyskać gubernatora, który wzmocni lojalność ich miast oraz zapewni jednostkom bojowym szybsze zdobywanie doświadczenia na polu bitwy. Podczas wojny nie muszą obawiać się przeciwników korzystających z premii związanych ze złotym wiekiem. Atakując, powinni przenieść walkę na terytorium wroga, osłabiając w ten sposób lojalność jego miast, co doprowadzi do zamieszek, spowolnienia produkcji, a nawet utraty miast, które już wcześniej były nielojalne. Choć mapuscy jeźdźcy malon to potężna jednostka ofensywna, nie zapominaj o ich szkoleniu, nawet jeśli stosujesz taktykę defensywną, ponieważ sprawdzają się też doskonale jako obrońcy granic. Dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu ulepszeń zwanych czemamullami Mapucze są też w stanie osiągnąć zwycięstwo kulturowe.

Lautaro poważany przez mieszkańców Chile jako toqui (wódz wojenny lub topornik), który pokonał okrytego złą sławą konkwistadora Pedra de Valdivię był nastolatkiem, gdy po raz pierwszy poprowadził zjednoczone plemiona Mapuczów do walki z kolonialnymi oprawcami. Wcześniej przez trzy lata Lautaro przebywał w hiszpańskiej niewoli i służył jako chłopiec stajenny Valdivii, dzięki czemu nieświadomi niczego konkwistadorzy dali mu okazję do poznania wszystkich swoich słabości – słabości, które Lautaro wykorzystał, by wymknąć się z ich rąk.

Na długo przed jego pierwszym zetknięciem się z Hiszpanami, którzy mieli problemy z wymową indiańskich słów, Lautaro znany był jako Leftraru, co w języku Mapuczów znaczy „Prędki Jastrząb”. Wszystko wskazuje na to, że jako syn wodza w czasach pokoju wiódł stosunkowo spokojne życie. Wszystko zmieniło się, gdy w wieku 15–17 lat trafił do hiszpańskiej niewoli, a jego los splótł się z losem miejscowego gubernatora – konkwistadora Pedra de Valdivii.

Dowodzący hiszpańską kolonizacją Chile Valdivia poświęcił wiele lat, by utworzyć hiszpański przyczółek na ziemiach rdzennych plemion. Dla Lautaro i Mapuczów oznaczało to pojawienie się obcych osad i fortów na ich terytorium znajdujących się na obszarze dzisiejszego południowego Chile. To właśnie podczas obrony tych hiszpańskich osad przed miejscową ludnością Valdivia po raz pierwszy pojmał Lautaro – wydarzenie to odnotowały zarówno skąpe źródła historyczne, jak i legendy mieszkańców Chile.

Według niektórych przekazów Lautaro pozwolił się pojmać, by zinfiltrować obóz Hiszpanów i lepiej ich poznać. Trudno rozstrzygnąć, czy jest to prawda – wiemy za to, że został zmuszony do niewolniczej służby i że to właśnie w tym okresie w związku ze wspomnianymi wcześniej problemami konkwistadorów z wymową indiańskich słów zmieniono jego imię z Leftraru na Felipe Lautaro.

Wiemy też, że Lautaro został stajennym i do jego obowiązków należała opieka nad końmi konkwistadorów. Obserwując sposób, w jaki Hiszpanie obchodzą się ze swoimi rumakami i jak manewrują nimi podczas walki, Lautaro zrozumiał ograniczenia imponującej kawalerii.

Jeśli wierzyć barwnym opowieściom, Lautaro przebywał wśród Hiszpanów tak długo, aż poznał ich wszystkie sekrety, a ucieczkę zaczął planować dopiero wtedy, gdy był przekonany, że jest w stanie poprowadzić swój lud do zwycięskiej walki z konkwistadorami.

Gdy wreszcie wrócił do Mapuczów, rada wojenna oznajmiła, że Lautaro będzie służył jako zastępca potężnego wojownika znanego jako Caupolican. Razem poprowadzili atak na hiszpańskie forty rozrzucone na terytorium Indian.

Dzięki zaskoczeniu Lautaro i Mapucze początkowo odnieśli ogromny sukces. W 1553 r. podczas swojej pierwszej bitwy w roli wojennego wodza Lautaro stanął na czele 6 tysięcy wojowników, którzy zdobyli hiszpański fort Tucapel. Gdy wkrótce po tym Pedro de Valdivia podjął próbę odbicia fortu, Indianie rozgromili armię konkwistadorów. Valdivia został bezceremonialnie pojmany i zabity przez Mapuczów, którym przewodził jego dawny niewolnik.

Niestety, według tradycji Mapuczów po każdej zwycięskiej bitwie musiał nastąpić długi okres świętowania, co nie wróżyło dobrze dla kampanii Lautaro. Uroczystości skutecznie spowolniły działania wojenne Indian i dały Hiszpanom czas na porzucenie części osad przed przybyciem Mapuczów.

Po kilku znaczących zwycięstwach Lautaro postanowił zaatakować hiszpańską stolicę – Santiago. Choć jego siły osłabiła choroba, ograniczone zaopatrzenie i brak wsparcia, maszerował dalej. Zwycięstwo w kilku początkowych potyczkach pozwoliło mu założyć obóz w pobliżu Santiago, gdzie rozpoczął przygotowania do bitwy o stolicę.

Według podań Lautaro i jego armia zostali zdradzeni przez miejscowych, którzy zauważyli obóz Mapuczów i poinformowali o nim gubernatora Francisca de Villagrę, następcę Pedra de Valdivii. Rankiem 29 kwietnia 1557 r. ludzie Villagry przeprowadzili zasadzkę na Lautaro, w wyniku której wódz Mapuczów zginął, pozostawiając swoją armię w rozsypce.

Współcześnie Lautaro uznawany jest za jednego z najsłynniejszych przywódców wojskowych w historii Chile, a biorąc pod uwagę strategię, jaką posługiwał się na polu bitwy, wielu uważa go za pierwszego prawdziwego chilijskiego generała. Przytłaczająca przewaga Hiszpanów nie pozbawiła go determinacji, a jego próby powstrzymania odrażających zbrodni konkwistadorów zapoczątkowały okres oporu, który trwał niemal trzy stulecia od chwili jego śmierci.