Założenia gry
Cywilizacje/przywódcy
Miasta-państwa
Dzielnice
Budowle
Cuda i projekty
Jednostki
Awanse jednostki
Wielcy ludzie
Technologie
Idee
Ustroje i doktryny
Religie
Teren i jego cechy
Zasoby
Ulepszenia i szlaki
Gubernatorzy
Historyczne momenty

Cywilizacje

Przywódcy

Wprowadzenie

Abraham Lincoln

Aleksander

Amanitore

Ambioryks

Bà Triệu

Bazyli II

Cyrus

Czaka

Czyngis-chan

Ćandragupta

Dydona

Dżajawarman VII

Eleonora Akwitańska (Anglia)

Eleonora Akwitańska (Francja)

Elżbieta I

Filip II

Fryderyk Barbarossa

Gandhi

Gilgamesz

Gitardża

Gorgo

Hammurabi

Harald Hardrada (Konge)

Harald Hardrada (Wareski)

Hojo Tokimune

Jadwiga

Jan III Aviz

John Curtin

Juliusz Cezar

Katarzyna Medycejska (Czarna Królowa)

Katarzyna Medycejska (Magnificencja)

Kleopatra (Egipska)

Kleopatra (Ptolemejska)

Krystyna

Kubilaj-chan (Chiny)

Kubilaj-chan (Mongolia)

Kupe

Lautaro

Ludwik II

Maciej Korwin

Mansa Musa

Menelik II

Montezuma

Mvemba a Nzinga

Nadir Szah

Nzinga Mbande

Pachacuti

Pani Szóste Niebo

Pedro II

Perykles

Piotr

Płoszący Stado

Qin (Mandat niebios)

Qin (Zjednoczyciel)

Ramzes II

Robert I Bruce

Saladyn (Sułtan)

Saladyn (Wezyr)

Sejong

Seondeok

Simón Bolívar

Sulejman (Prawodawca)

Sulejman (Wspaniały)

Sundiata Keita

Tamara

Teddy Roosevelt (Łoś)

Teddy Roosevelt (Rough Rider)

Teodora

Tokugawa

Tomyris

Trajan

Wiktoria (Epoka Imperium)

Wiktoria (Epoka Pary)

Wilfrid Laurier

Wilhelmina

Wu Zetian

Yongle

Czaka
Unikalna umiejętność

Amabutho

Umożliwia wcześniejsze tworzenie korpusów (dzięki idei najemników) i armii (dzięki idei nacjonalizmu). Zapewnia +5 do podstawowej siły bojowej korpusów i armii.

Podsumowanie
Zulusi to zdobywcy miażdżący przeciwników swoją przewagą liczebną.
Szczegółowe podejście
Prawdziwą siłą Czaki są jego korpusy i armie. Poza wybudowaniem silnej bazy wojskowej ważne okaże się zadbanie o rozwój kultury, która umożliwi odblokowanie idei najemników i nacjonalizmu, co z kolei pozwoli na rozpoczęcie tworzenia korpusów i armii o wiele szybciej niż jakakolwiek inna cywilizacja w grze. W przedsięwzięciu tym pomoże szkolenie groźnych jednostek piechoty impi, które wyróżniają się niskim kosztem produkcji i utrzymania. Zdobywanie i utrzymywanie lojalności podbitych miast przychodzi Zulusom łatwiej, dzięki czemu są w stanie zapanować nad swym rozległym imperium.
Kontekst historyczny
Ubóstwiany za swoje podboje, potępiany za tyranię. Czaka to jeden z najbardziej skomplikowanych i kontrowersyjnych władców w historii Afryki. Bez wątpienia był też jednym z najwspanialszych przywódców wojskowych, a jego reformy zuluskiej armii zapewniły jej strukturę i śmiercionośną skuteczność, dzięki którym impi stali się jedną z najbardziej przerażających sił bojowych świata.

Urodził się jako syn z nieprawego łoża wodza Zulusów Senzangakhona. Jego matką była Nandi, córka wodza plemienia Langeni. Czaka spędził dzieciństwo wśród współplemieńców matki, którzy stygmatyzowali go i okazywali mu wzgardę. Ostatecznie Nandi i Czaka zostali wypędzeni i trafili do wasalnego plemienia imperium Mthethwa.

Czakę wcielono do ibutho – tradycyjnego oddziału wojskowego tworzonego przez młodych mężczyzn w tym samym wieku, który rozwiązywano, gdy wchodzący w jego skład żołnierze byli zbyt starzy, by walczyć. Dowódcą oddziału Czaki był wódz Dingiswayo. Dingiswayo stworzył podwaliny systemu dowodzenia, który w przyszłości został wykorzystany i udoskonalony przez Czakę.

Gdy w 1816 r. zmarł jego ojciec, Czaka cieszący się opinią świetnego dowódcy opuścił armię Dingiswayo i stanął na czele Zulusów – najmniejszego z ówczesnych klanów regionu Bantu. Wkrótce Afryka miała nauczyć się strachu przed Zulusami.

Czaka zreorganizował armię i sposób jej szkolenia. Wykorzystał oparty na wieku system ibutho i udoskonalił go, tworząc strukturę oddziałów, z których każdy otrzymał własną ufortyfikowaną siedzibę (zwaną ikandą), własne heraldyczne oznaczenie umieszczane na pokrytych wołową skórą tarczach oraz wyjątkowe ozdoby i uczesania. Wszystkie oddziały przysięgały lojalność Czace. Organizacja piechoty impi i jej taktyka zostały ustandaryzowane. Czaka wprowadził do armii kadrę oficerów, do której awansowani byli wojownicy ze wszystkich podległych mu plemion na podstawie zasług i zdolności. Zmiany, jakie przeprowadził Czaka, założeniami przypominają reformy rzymskich legionów Mariusza. Obaj dowódcy skupili swoją uwagę na podstawowych jednostkach swych armii i przekształcili je w niemożliwą do powstrzymania machinę wojenną.

Następnym posunięciem Czaki było wykorzystanie zreformowanej piechoty impi do podboju. Pokonane plemiona włączano do królestwa Zulusów, młodzi mężczyźni trafiali do ibutho, a armia Czaki maszerowała dalej. Pierwszym podbitym plemieniem było Langeni – upokorzono tam Czakę w dzieciństwie. Zuluski wódz nie stronił też od korzystania z dyplomatycznej metody kija i marchewki, w której kijem była zawsze obecna piechota impi.

Gdy dawny dowódca Czaki Dingiswayo został zamordowany przez jednego z konkurencyjnych zuluskich wodzów o imieniu Zwide, Czaka poprzysiągł zemstę, co doprowadziło do wybuchu wojny domowej. Dwukrotnie liczniejsza armia, na której czele stanął wódz Zwide, została rozgromiona w bitwie pod wzgórzem Gqokli. Zwide zmarł jako wyrzutek i więzień.

Metody Czaki były kwestionowane. Wprowadzane przez niego reformy spotykały się ze znacznym sprzeciwem poddanych. Eskalacja wojen plemiennych prowadząca do doszczętnego wyniszczania przeciwników oznaczała poważną zmianę dotychczasowych obyczajów. Niezadowolenie Zulusów wzrosło, gdy Czaka udzielił europejskim kupcom koncesji handlowych. Jednak zdaje się, że to śmierć matki Czaki w 1827 r. zapoczątkowała upadek wodza i najbardziej krwawy okres jego rządów.

Pogrążony w rozpaczy i prawdopodobnie oszalały z powodu utraty matki Czaka rozkazał, by przez cały rok w królestwie nie obsiewano pól ani nie spożywano mleka, które było podstawą zuluskiej diety. Kobiety, które zaszły w ciążę w tym okresie, miały zostać zabite wraz ze swoimi mężami za złamanie żałoby. Król rozkazał też wyrżnąć wszystkie krowy, „by cielęta poznały ból po utracie matki”. Według źródeł ofiarą żałoby Czaki padło 7 tysięcy jego poddanych.

Dwaj przyrodni bracia Czaki – Dingane i Mhlangana – zawiązali przeciwko niemu spisek. W 1828 r., gdy piechota impi brała udział w kampanii na północy, przeprowadzili udany zamach na króla, w którym oprócz Czaki zginął trzeci konspirator o imieniu Mbopa. Według tradycyjnych przekazów w swoich ostatnich słowach Czaka ostrzegł swój lud przed rosnącymi wpływami Europejczyków w Południowej Afryce oraz o niebezpieczeństwie wiążącym się z podziałem Zulusów.

Zaskakująco szybki wzrost znaczenia Zulusów za panowania Czaki nastąpił w okresie intensywnej europejskiej kolonizacji zamieszkiwanego przez nich regionu i miał duży wpływ na historię i kulturę Południowej Afryki, który do dziś jest tematem wielu dyskusji. Ocena Czaki jako przywódcy nie jest jednoznaczna – nawet wśród współczesnych Zulusów – jednak nie można mu odmówić wpływu na historię świata. Do dziś pamiętany jest jako potężny przywódca.
icon_leader_shaka
Atakuj wroga raz a dobrze.

Cechy

Cywilizacje
icon_civilization_zulu
Zulusi

Preferencje

Cele
Rogi, pierś i lędźwie
Stara się wykorzystywać jak najwięcej korpusów i armii. Szanuje cywilizacje, które idą jego śladem. Nie lubi cywilizacji, które nie tworzą i nie korzystają z korpusów.
icon_leader_shaka
Atakuj wroga raz a dobrze.

Cechy

Cywilizacje
icon_civilization_zulu
Zulusi

Preferencje

Cele
Rogi, pierś i lędźwie
Stara się wykorzystywać jak najwięcej korpusów i armii. Szanuje cywilizacje, które idą jego śladem. Nie lubi cywilizacji, które nie tworzą i nie korzystają z korpusów.
Unikalna umiejętność

Amabutho

Umożliwia wcześniejsze tworzenie korpusów (dzięki idei najemników) i armii (dzięki idei nacjonalizmu). Zapewnia +5 do podstawowej siły bojowej korpusów i armii.

Podsumowanie
Zulusi to zdobywcy miażdżący przeciwników swoją przewagą liczebną.
Szczegółowe podejście
Prawdziwą siłą Czaki są jego korpusy i armie. Poza wybudowaniem silnej bazy wojskowej ważne okaże się zadbanie o rozwój kultury, która umożliwi odblokowanie idei najemników i nacjonalizmu, co z kolei pozwoli na rozpoczęcie tworzenia korpusów i armii o wiele szybciej niż jakakolwiek inna cywilizacja w grze. W przedsięwzięciu tym pomoże szkolenie groźnych jednostek piechoty impi, które wyróżniają się niskim kosztem produkcji i utrzymania. Zdobywanie i utrzymywanie lojalności podbitych miast przychodzi Zulusom łatwiej, dzięki czemu są w stanie zapanować nad swym rozległym imperium.
Kontekst historyczny
Ubóstwiany za swoje podboje, potępiany za tyranię. Czaka to jeden z najbardziej skomplikowanych i kontrowersyjnych władców w historii Afryki. Bez wątpienia był też jednym z najwspanialszych przywódców wojskowych, a jego reformy zuluskiej armii zapewniły jej strukturę i śmiercionośną skuteczność, dzięki którym impi stali się jedną z najbardziej przerażających sił bojowych świata.

Urodził się jako syn z nieprawego łoża wodza Zulusów Senzangakhona. Jego matką była Nandi, córka wodza plemienia Langeni. Czaka spędził dzieciństwo wśród współplemieńców matki, którzy stygmatyzowali go i okazywali mu wzgardę. Ostatecznie Nandi i Czaka zostali wypędzeni i trafili do wasalnego plemienia imperium Mthethwa.

Czakę wcielono do ibutho – tradycyjnego oddziału wojskowego tworzonego przez młodych mężczyzn w tym samym wieku, który rozwiązywano, gdy wchodzący w jego skład żołnierze byli zbyt starzy, by walczyć. Dowódcą oddziału Czaki był wódz Dingiswayo. Dingiswayo stworzył podwaliny systemu dowodzenia, który w przyszłości został wykorzystany i udoskonalony przez Czakę.

Gdy w 1816 r. zmarł jego ojciec, Czaka cieszący się opinią świetnego dowódcy opuścił armię Dingiswayo i stanął na czele Zulusów – najmniejszego z ówczesnych klanów regionu Bantu. Wkrótce Afryka miała nauczyć się strachu przed Zulusami.

Czaka zreorganizował armię i sposób jej szkolenia. Wykorzystał oparty na wieku system ibutho i udoskonalił go, tworząc strukturę oddziałów, z których każdy otrzymał własną ufortyfikowaną siedzibę (zwaną ikandą), własne heraldyczne oznaczenie umieszczane na pokrytych wołową skórą tarczach oraz wyjątkowe ozdoby i uczesania. Wszystkie oddziały przysięgały lojalność Czace. Organizacja piechoty impi i jej taktyka zostały ustandaryzowane. Czaka wprowadził do armii kadrę oficerów, do której awansowani byli wojownicy ze wszystkich podległych mu plemion na podstawie zasług i zdolności. Zmiany, jakie przeprowadził Czaka, założeniami przypominają reformy rzymskich legionów Mariusza. Obaj dowódcy skupili swoją uwagę na podstawowych jednostkach swych armii i przekształcili je w niemożliwą do powstrzymania machinę wojenną.

Następnym posunięciem Czaki było wykorzystanie zreformowanej piechoty impi do podboju. Pokonane plemiona włączano do królestwa Zulusów, młodzi mężczyźni trafiali do ibutho, a armia Czaki maszerowała dalej. Pierwszym podbitym plemieniem było Langeni – upokorzono tam Czakę w dzieciństwie. Zuluski wódz nie stronił też od korzystania z dyplomatycznej metody kija i marchewki, w której kijem była zawsze obecna piechota impi.

Gdy dawny dowódca Czaki Dingiswayo został zamordowany przez jednego z konkurencyjnych zuluskich wodzów o imieniu Zwide, Czaka poprzysiągł zemstę, co doprowadziło do wybuchu wojny domowej. Dwukrotnie liczniejsza armia, na której czele stanął wódz Zwide, została rozgromiona w bitwie pod wzgórzem Gqokli. Zwide zmarł jako wyrzutek i więzień.

Metody Czaki były kwestionowane. Wprowadzane przez niego reformy spotykały się ze znacznym sprzeciwem poddanych. Eskalacja wojen plemiennych prowadząca do doszczętnego wyniszczania przeciwników oznaczała poważną zmianę dotychczasowych obyczajów. Niezadowolenie Zulusów wzrosło, gdy Czaka udzielił europejskim kupcom koncesji handlowych. Jednak zdaje się, że to śmierć matki Czaki w 1827 r. zapoczątkowała upadek wodza i najbardziej krwawy okres jego rządów.

Pogrążony w rozpaczy i prawdopodobnie oszalały z powodu utraty matki Czaka rozkazał, by przez cały rok w królestwie nie obsiewano pól ani nie spożywano mleka, które było podstawą zuluskiej diety. Kobiety, które zaszły w ciążę w tym okresie, miały zostać zabite wraz ze swoimi mężami za złamanie żałoby. Król rozkazał też wyrżnąć wszystkie krowy, „by cielęta poznały ból po utracie matki”. Według źródeł ofiarą żałoby Czaki padło 7 tysięcy jego poddanych.

Dwaj przyrodni bracia Czaki – Dingane i Mhlangana – zawiązali przeciwko niemu spisek. W 1828 r., gdy piechota impi brała udział w kampanii na północy, przeprowadzili udany zamach na króla, w którym oprócz Czaki zginął trzeci konspirator o imieniu Mbopa. Według tradycyjnych przekazów w swoich ostatnich słowach Czaka ostrzegł swój lud przed rosnącymi wpływami Europejczyków w Południowej Afryce oraz o niebezpieczeństwie wiążącym się z podziałem Zulusów.

Zaskakująco szybki wzrost znaczenia Zulusów za panowania Czaki nastąpił w okresie intensywnej europejskiej kolonizacji zamieszkiwanego przez nich regionu i miał duży wpływ na historię i kulturę Południowej Afryki, który do dziś jest tematem wielu dyskusji. Ocena Czaki jako przywódcy nie jest jednoznaczna – nawet wśród współczesnych Zulusów – jednak nie można mu odmówić wpływu na historię świata. Do dziś pamiętany jest jako potężny przywódca.
Język
Wybierz zestaw zasad
Get it on App StoreGet it on Google Play
Prawo autorskiePolityka Prywatności