Pierwsi Majowie pojawili się na półwyspie Jukatan i zakładali swoje miasta-państwa w okresie między rokiem 2000 p.n.e. a 250 n.e. Były one rządzone przez obdarzonych boskim błogosławieństwem królów, a pod względem wielkości wahały się od małych osad po olbrzymie metropolie, takie jak miasto-państwo zwane obecnie El Mirador. Miasta-państwa Majów nigdy nie były zjednoczone tak, jak miało to miejsce w innych mezoamerykańskich kulturach, lecz mimo to dzieliły język i wiele zwyczajów. Współzawodniczyły ze sobą, ale też polegały jedno na drugim, by rozwijać się i dominować w regionie.

Majowie wybrali sobie wyjątkowe (i wymagające odwagi) miejsce do osiedlenia. Półwysep Jukatan nie sprzyjał rolnictwu prowadzonemu metodami stosowanymi przez większość innych cywilizacji. Majowie nie budowali swoich osad w dolinach rzecznych, lecz w tropikalnych lasach deszczowych, w których pod cienką warstwą gleby znajdowały się wapienne skały. Brak rzek oznaczał problemy z transportem i zaopatrzeniem w słodką wodę. Jednak przeciwności często prowadzą do innowacji. W miejscach, gdzie woda była zbytnio zasolona, Majowie wcześnie nauczyli się ją uzdatniać za pomocą filtrowania przez wapienne skały, a tam, gdzie dżungla była za gęsta, by prowadzić uprawę, wznosili kopce, na których zakładali swoje pola. Lecz jednym z najważniejszych osiągnięć Majów było stworzenie pisma wykorzystującego glify.

Glify Majów zaprojektowano tak, by mieściły się w indywidualnych blokach, i czytało się je niemal jak komiksowe panele, od lewej do prawej, a później linijkę niżej i znowu od lewej do prawej. Glify te były mieszaniną piktogramów i znaków fonetycznych; pismo Majów przypominało pod tym względem zapis współczesnego języka japońskiego. Majowie byli zapalonymi kronikarzami i wykorzystywali swoje pismo aż do przybycia Europejczyków.

Co prawda większość ich ksiąg (kodeksów wykonanych z kory drzew) została spalona podczas hiszpańskiego podboju, ale przetrwały pomniki Majów zwane stelami. Majowie oznaczali je datami zapisanymi za pomocą metody kalendarzowej zwanej długą rachubą, dzięki czemu udało się określić czas wielu wydarzeń, również tych znacznie wcześniejszych niż przybycie Europejczyków.

Do 250 roku n.e. Majowie zaczęli umacniać swoją siłę w głównych miastach, takich jak Calakmul, Palenque, Tikal, Bonampak, Kaminaljuyu i Copán. W epoce tej istniało ponad 40 majańskich miast, których populacja liczyła od 5 do 50 tysięcy mieszkańców. Wraz z rozwojem tych miast rozkwitała cywilizacja Majów. Budowano boiska do popularnych gier, wznoszono masywne piramidy (które stawały się coraz większe dzięki majańskiej warstwowej metodzie budowy) oraz kształcono naukowe elity.

Majańskie piramidy powstawały inaczej niż egipskie. Zamiast używać tylko cegieł Majowie zaczynali od stworzenia podstaw z wapienia i zaprawy. Następnie pokrywali całość tynkiem, który później malowali. Za każdym razem, gdy chcieli ulepszyć swoje budowle, po prostu dokładali kolejną warstwę wapienia i zaprawy, ponownie pokrywali ją tynkiem i malowali. Dzięki tej metodzie nie były konieczne długie, skomplikowane remonty, a do tego Majowie nie musieli martwić się problemami konstrukcyjnymi. Piramidy były zwykle miejscami kultu. Świątynie te, znane jako „k’uh nah”, miały wiele pomieszczeń, z których każde poświęcano jakiemuś bóstwu.

Miasta Majów były rozległe i składały się ze świątyń, pałaców i boisk do gry w piłkę skupionych wokół centralnych placów. Mogły mieć wiele takich placów, a kolejne struktury wznoszono wokół nich. Zamożniejsze obszary zdobiły freski i rzeźby. Dzieła sztuki tworzone były na potrzeby królewskiego dworu lub przynajmniej dotyczyły jego członków. Sztukę wykorzystywano również do upamiętniania ważnych momentów w historii Majów. Najnowsze osiągnięcia technologii radarowej ujawniły zasięg tych miast. Dotąd archeolodzy zakładali, że społeczność Majów była rozproszona, a kompleksy świątynne były jedynymi miejscami, w których odbywały się duże zgromadzenia ludności. Nowe badania zburzyły ten obraz – ujawniły zaskakująco duże osiedla rozciągające się daleko w głąb dżungli.

Jednak nie samymi projektami architektonicznymi, matematyką, sportem i nauką żyli Majowie. Często prowadzili kampanie wojenne w celu zdobycia władzy, przejęcia kontroli nad szlakami handlowymi czy też zakomunikowania czegoś wrogiemu miastu-państwu. Konflikty i związane z nimi bitwy były na tyle ważne, że upamiętniano je i gloryfikowano w sztuce i hieroglificznych zapisach utrwalanych w kamieniu. Dobry majański władca musiał być wspaniałym wojownikiem. Oczekiwano od niego prowadzenia żołnierzy do boju i dobrego zmysłu taktycznego. Królowie i członkowie elit, którzy ponieśli porażkę, trafiali do niewoli i byli składani w ofierze. Ofiary takie były jednak rzadkością – Majowie ograniczali się zazwyczaj do innych metod oddawania czci swoim bogom, na przykład spalając na ołtarzu kawałki papieru z kroplą krwi.

Wraz z nastaniem IX wieku nastąpił schyłek potęgi Majów – spadła liczebność populacji, a niektóre miasta zostały porzucone. Schyłek ten okazał się jednak tylko kolejnym etapem w długim cyklu wzlotów i upadków. U progu XII wieku powstawać zaczęły nowe miasta, zwłaszcza wzdłuż wybrzeża Morza Karaibskiego i Zatoki Meksykańskiej.

Gdy w 1511 roku Hiszpanie przez przypadek (dosłownie – ich statek zatonął) przybyli do jednego z najpotężniejszych z tych miast, Mayapan, znajdowało się ono w stanie kolejnej zapaści. Po pierwszym kontakcie Hiszpanie wysłali na Jukatan jeszcze trzy ekspedycje i w roku 1521 przejęli stolicę Azteków w Tenochtitlan. Stamtąd ruszyli na południe ku obszarowi współczesnej Gwatemali i rozpoczęli podbój Ameryki Środkowej. W 1697 roku zdobyli ostatnie miasto Majów, Nojpeté.

Chociaż miasta Majów zniknęły, a Hiszpanie próbowali wymazać elementy ich kultury, Majowie nadal trwali w małych wioskach, żyjąc w zgodzie ze swoimi tradycjami. Nawet po podboju kultywowali niektóre z nich, zwłaszcza te związane z żywnością i rzemiosłem. Obecnie Majowie wciąż istnieją, a ich język, kalendarz rytualny tzolk’in i inne elementy tradycyjnej kultury pozostają żywe.