Według legend uznawanych powszechnie przez starożytnych Greków (i właściwie tylko przez nich) Macedonię założyli helleńscy imigranci z Argos, którzy stopniowo poszerzali swoje wpływy na obszarach otaczających góry Bermion. Perdikkas, jeden z tych kolonistów, uznany został za pierwszego historycznego króla Macedonii oraz założyciela dynastii Argeadów. Bardziej prawdopodobna wersja wydarzeń mówi, że pierwotni Macedończycy byli barbarzyńcami z północy różniącymi się od otaczających ich Hellenów, Traków i Iliran. Udało im się znaleźć kawałek wolnej ziemi odpowiedniej do wypasu ich kóz.

Rządy Karanosa, pierwszego legendarnego króla Macedonii, rozpoczęły się w 808 r. p.n.e. Historyczne źródła nie mówią zbyt wiele o wydarzeniach trzech kolejnych stuleci. Wiemy, że bezwzględni i brutalni Macedończycy podbili Pierię i Bottiaję, przekroczyli rzekę Aksios i podbili Mygdonię oraz miasto Anthemunt, przepędzili plemię Eordów, a następnie postąpili tak samo z mieszkańcami Almopii. Ostatecznie zapanowali nad wszystkimi ziemiami leżącymi między Tracją a Tesalią. Na ich nieszczęście perska inwazja na Grecję zakończyła złoty wiek macedońskich podbojów i rzezi.

Po roztropnej kapitulacji Macedończycy stali się w 492 r. p.n.e. perskimi poddanymi, zachowując swoje prawa, obyczaje oraz własnych królów. Aleksander I zwany Filhellenem, czyli miłośnikiem Hellady, odegrał niewielką rolę w inwazji perskiego króla Kserksesa na Grecję, lecz po jego klęsce szybko wrócił do rodzinnych tradycji, zajmując tereny opuszczane przez wycofujących się Persów. Macedończycy przejęli Krestonię i Bisaltię, a ich wschodnia granica przesunęła się niemal do rzeki Strymon. Wiele starszych macedońskich plemion, m.in. Linkestowie i Elimeoci, uznało zwierzchnictwo Aleksandra I, ale zachowało swoich królów, którzy płacili mu trybut.

W V w. p.n.e. mimo swojej odmienności Macedonia coraz bardziej angażowała się w politykę skłóconych miast-państw południowej Grecji. Macedońskiej kulturze pałacowej bliżej było do Myken niż Hellady, podczas gdy w greckich miastach-państwach funkcjonowały instytucje arystokratyczne lub demokratyczne. Syn Aleksandra I, Perdikkas II, poświęcał wolne chwile prowokowaniu wojen między Spartą i Atenami, tworzeniu własnego Związku Chalkidyckiego z greckich kolonii sąsiadujących z Macedonią oraz zmianie stron podczas wojen peloponeskich, gdy tylko mogło to przynieść mu jakieś korzyści.

Następny tyran, Archelaos, syn Perdikkasa z nieprawego łoża, uczynił z Macedonii regionalną potęgę gospodarczą, kładąc w ten sposób fundamenty pod jej późniejszą potęgę militarną. Budował drogi i twierdze rozrzucone na całym obszarze państwa. Ponieważ Macedończycy jako „barbarzyńcy” nie mogli brać udziału w igrzyskach olimpijskich, Archelaos stworzył konkurencyjne zawody. Zachęcał poddanych, by docenili grecką literaturę, zapraszając nawet w tym celu na swój dwór kontrowersyjnego dramaturga Eurypidesa. Niestety, Archelaos był zdradziecki i lubieżny. Został zamordowany prawdopodobnie przez jedną z ofiar jego żądz.

Morderstwo Archelaosa w 399 r. p.n.e. zapoczątkowało długi okres niepokojów wewnętrznych i zewnętrznych. Z powodu przerwania bezpośredniej linii sukcesji macedoński dwór stał się teatrem spisków i zabójstw, a państwo pustoszyła niemal bezustanna wojna domowa. Pojawiło się wielu pretendentów do tronu wspieranych przez Ilirczyków, Tebańczyków, Lacedemończyków, a nawet Ateńczyków. Gdy wydawało się, że Macedonia przepadnie w odmętach dziejów, a jej terytorium podzielą między siebie chciwi sąsiedzi, stabilność przywrócił Amyntas III.

Amyntas miał trzech synów. Pierwszy z nich, Aleksander II, postanowił rozwiązać problemy Macedonii za pomocą ekspansji. Najechał północną Grecję i umieścił macedońskie garnizony w tesalskich miastach, odmawiając ich wycofania. Na nieszczęście dla Aleksandra Tesalczykom udało się pozbyć jego wojsk siłą, a do tego pojmać przy tym jego brata, by zapobiec kolejnym najazdom. Po śmierci Aleksandra II na tron wstąpił Perdikkas III i rządził aż do bitwy z Iliryjczykami, w której zginął razem z 4 tysiącami swoich żołnierzy. Nieletniego następcy Perdikkasa szybko pozbył się trzeci syn Amyntasa, Filip II – wydarzenie to stało się punktem zwrotnym w historii świata.

Do intronizacji Filipa II w 359 r. p.n.e. macedońscy królowie znani byli z grubiaństwa i oportunistycznej przebiegłości w dziedzinie dyplomacji. Filip dodał do tego zestawu „wojskowy geniusz”, rozpoczynając działania na rzecz przywrócenia Macedończykom reputacji potężnych wojowników, co nie było łatwym zadaniem w świetle niedawnych wydarzeń. Poza zamordowanym bratankiem pretensję do macedońskiego tronu zgłaszało też co najmniej pięciu pretendentów, z których dwóch miało wsparcie obcych wojsk. Iliryjczycy, zachęceni zwycięstwem w bitwie z Perdikkasem III, najechali Macedonię i okupowali większość jej zachodnich prowincji. Peonia na północy i Tracja na wschodzie również chwyciły za włócznie.

Filip poświęcił dwa lata na reformę wojska. Wprowadził liczne zmiany w klasycznym uzbrojeniu hoplitów (m.in. wydłużając włócznie i zmniejszając tarcze) oraz opracował dla nich nowe szyki i taktykę. Stworzył ciężką kawalerię zwaną hetajrami oraz lekkie oddziały zaczepne piechoty. Gdy reformy dobiegły końca, Filip przeszedł do zapoznania zagrażających mu sąsiadów z nową taktyką młota i kowadła. Wyparł siły okupacyjne Iliryjczyków, a następnie zaatakował Peonian, anektując Pelagonię i południową Peonię i rozgramiając przy tym ich armie. Podbój sąsiadów, choć bez wątpienia stanowił wielki sukces Filipa, nie zaspokoił jego ambicji.

Filip wykorzystał wojnę Aten ze sprzymierzeńcami w latach 357–355 p.n.e. i przeprowadził oblężenie ich sojuszniczego miasta, Amfipolis. Po zdobyciu go podbił ateńskie Pydnę i Potidaję, a następnie zajął obszar wybrzeża między rzekami Strymon i Nestos, aby uzyskać dostęp do trackich kopalni złota, z których wkrótce do skarbca Macedonii trafiało rocznie 1000 talentów.

Okupacja Nicaei, Kytinionu oraz przede wszystkim Elatei skłoniła Ateńczyków do wystąpienia przeciwko rosnącemu w siłę Filipowi. Niestety, zakończyło się to dla nich sromotną klęską w bitwie pod Cheroneją, podczas której macedońskie falangi rozgromiły ateńskie wojska. Macedońskie zwierzchnictwo nad Grecją oficjalnie zatwierdzono w 337 r. p.n.e. na kongresie w Koryncie. Udział wzięli w nim przedstawiciele wszystkich greckich polis poza Spartą, której nieobecność Filip z zadowoleniem zignorował. Podbiwszy Grecję, Filip postanowił zainteresować się Persją, ale plany te przeciął miecz Pauzaniasza, jednego z osobistych strażników króla, który zabił go na uczcie weselnej królewskiej córki. Filip przeżył 47 lat, z czego niemal połowę jako władca Macedonii.

Syn Filipa, Aleksander III, kontynuował rozpoczęte przez ojca przygotowania do inwazji na Persję, które doprowadzić miały do utworzenia największego imperium starożytnego świata. Choć szczegóły historii Aleksandra Wielkiego znaleźć można w innym wpisie Civilopedii, warto wspomnieć w tym miejscu, że jego śmierć stała się początkiem końca Macedonii. Niemal wszystkie zaaranżowane przez Aleksandra małżeństwa między szlacheckimi rodami Grecji i Suzy rozpadły się, greckie miasta-państwa wszczęły rebelię, a do tronu Macedonii ustawiła się długa kolejka pretendentów.

Dekadę konfliktów i przelewu krwi zakończył traktat pokojowy zawarty w 311 r. p.n.e., na mocy którego każdy pozostały przy życiu generał otrzymał prawo do swych zdobyczy, wszystkie greckie miasta zyskały niezależność, a Kassander – syn generała Antypatera – władzę nad Macedonią do chwili osiągnięcia pełnoletniości przez syna Aleksandra i jego żony Roksany. Wkrótce Roksana i młody Aleksander VI zostali zamordowani na rozkaz Kassandra, który następnie założył własną dynastię Antypatrydów i w 305 r. p.n.e. ogłosił się królem Macedonii.

Wraz ze śmiercią Kassandra spowodowaną obrzękiem w 297 r. p.n.e. ród Antypatrydów przegrał rywalizację o władzę z Antygonidami. Walki dynastii pogrążyły państwo w anarchii, a pozostałości imperium Aleksandra poszły każde swoją drogą. Stabilizację Macedonii zapewnił dopiero Antygon II. Pod rządami jego następców państwo zaczęło odzyskiwać swój militarny potencjał.

Niestety, Rzymianie mieli inne plany związane z Macedonią. Ich legiony rozbiły osławione macedońskie falangi Filipa V. Jego syn, Perseusz, po przegranej bitwie pod Pydną w 168 r. p.n.e. uciekł do Samotraki z 6 tysiącami talentów stanowiących większą część zawartości macedońskiego skarbca. Podbite królestwo Rzymianie podzielili na cztery „prowincje”, które z zadowoleniem przyjęły obowiązek płacenia trybutu o połowę niższego niż ten dotychczas pobierany przez ich własnego króla. Niewielu Macedończyków miało coś przeciwko utracie niezależności.