Indianie Kri, którzy sami siebie nazywają Nehiyawak, to jeden z najliczniejszych obecnie Pierwszych Narodów Kanady. Ich pierwotne terytorium obejmowało głównie subarktyczne i równinne obszary współczesnej prowincji Alberta, Saskatchewan, Manitoba i Ontario, tereny wzdłuż północno-zachodniego wybrzeża Zatoki Hudsona oraz część Quebeku. Kri dzielili się na grupy różniące się zamieszkiwanym terytorium i dialektem, w skład których wchodziły dziesiątki indywidualnych podgrup – wszystkie łączył wspólny język należący do rodziny algonkińskiej. Otwartość, z jaką Indianie Kri podchodzili do obcych, sprawiła, że byli blisko spokrewnieni z wieloma Pierwszymi Narodami.

Złożone relacje pomiędzy indywidualnymi przedstawicielami i całymi grupami Indian Kri to charakterystyczna cecha ich kultury, a elastyczność i otwartość na obcych okazały się źródłem największej siły. Przez większą część swojej historii Kri organizowali się w małe rodzinne grupy. Mężczyźni polowali i chronili współplemieńców, a kobiety zajmowały się rozbijaniem obozu oraz logistyką. Każdy członek grupy mógł podjąć decyzję o jej opuszczeniu, a sama grupa była otwarta na każdego, kto pragnął do niej dołączyć. Obcy przyjmowani byli poprzez adopcję lub małżeństwo, co wzmacniało związki danej grupy z innymi Indianami Kri, rdzennymi plemionami, Metysami, a nawet Europejczykami.

Przywództwo nad grupą Indian Kri nie było dziedziczne – jeśli syn wodza nie przejawiał odpowiednich cech, następcą jego ojca stawał się ktoś odpowiedniejszy. Wódz Kri musiał odznaczać się odwagą fizyczną, polityczną zręcznością, mądrością, kreatywnym myśleniem i umiejętnością przemawiania. Oczekiwano od niego hojności wobec członków zarówno swojej, jak i obcych grup, przejawianej wręczaniem darów oraz prowadzeniem mediacji. Proces podejmowania decyzji wymagał od wodza zasięgania rady współplemieńców. Społeczności tancerzy i wojowników dawały następnym pokoleniom kandydatów na wodzów szanse do wykazania się oraz zdobycia doświadczenia politycznego i bojowego.

Zdecentralizowane przywództwo sprawiało, że Indianie Kri nie tworzyli zunifikowanej grupy, przez co kontakty między nimi a rządami zachodnich cywilizacji stanowiły prawdziwe wyzwanie. Przywódcy poszczególnych grup decydowali o wojnie i pokoju samodzielnie i bez uwzględniania głosu innych wodzów, a jednocześnie ostentacyjnie wypowiadali się w imieniu Kri.

Podobnie jak inne rdzenne ludy Ameryki Kri wykorzystywali przekaz ustny jako sposób na zachowanie swojej historii. Wśród ich opowieści znaleźć można wiele mitów opowiadających o stworzeniu świata, które często różnią się między poszczególnymi grupami. W jednym z takich mitów przechadzający się w chmurach przodkowie współczesnych ludzi zauważyli znajdujący się w dole zielony świat pełen strumieni i postanowili w nim zamieszkać. Zwrócili się więc do wielkiego ducha, a ten stworzył dla nich misę z chmur, w której opuścił przodków na ziemię. Niestety, misa zawisła na drzewie. W pobliżu przeszło wiele różnych zwierząt, ale tylko kuna rybożerna pomogła ludziom zejść na dół, wspiąwszy się na drzewo.

Pierwsze wzmianki o Kri pojawiły się na zachodzie w raportach z początku XVII w., po tym, jak Henry Hudson naniósł na mapy Zatokę Hudsona oraz Zatokę Jamesa. Rozkwit handlu skórami między Nowym Światem a Europą odmienił Indian Kri, tak jak odmienił kulturę i ekonomię Północnej Ameryki.

W okresie tym Kri zamieszkiwali głównie obszar sąsiadujący z Zatoką Hudsona, znajdujący się w południowej części współczesnych prowincji Ontario i Quebec. Indianie zaangażowali się w handel skórami jako traperzy i kupcy, sprzedając je za dobra produkowane w Europie. Aby zainicjować wymianę, grupy Kri nawiązywały bliskie stosunki z Metysami lub Europejczykami, by następnie wykorzystać je w celach handlowych. Kri często oferowali europejskie towary w handlu ze swoimi sojusznikami.

Ostatecznie Indianie Kri, Saulteaux i Assiniboine zawiązali wojskowy i polityczny sojusz zwany Żelazną Konfederacją (ang. Iron Confederacy), który przez ponad 150 kolejnych lat stanowił najpotężniejszą siłę w centralnej części Kanady. Powodem powstania sojuszu była wymiana handlowa z europejskimi handlarzami skórą. W tym okresie wiele grup Indian Kri kontynuowało migrację z obszarów leśnych na prerię, a ich społeczeństwo przechodziło gwałtowną przemianę – leśni myśliwi i traperzy stawali się konnymi wojownikami polującymi na bizony. Ekspansja na zachód stała się przyczyną zaognienia stosunków z przedstawicielami innych Pierwszych Narodów, co przybierało postać sporadycznych konfliktów zbrojnych z plemionami takimi jak Czarne Stopy czy Węże.

Bezpośrednią przyczyną tych międzyplemiennych wojen była walka o zasoby równin: konie, bizony i ziemię. Po pewnym czasie przemoc między grupami Indian udało się zmniejszyć dzięki negocjacjom, wymianie ludności (więcej we wpisie dotyczącym wodza Płoszącego Stado) oraz konieczności zmierzenia się z kryzysem zagrażającym równinom.

Przetrzebienie wielkich stad bizonów, na które polowano dla mięsa i skór, doprowadziło w połowie XIX w. do gwałtownego załamania się ich populacji. Problem ten dotknął najpierw leżącego na terytorium Indian Kri obszaru przejściowego między tajgą a prerią, a dopiero potem ziem leżących dalej na południe, choć końcowy efekt wszędzie był taki sam. Sytuacja opisywana ekonomiczną koncepcją tragedii wspólnego pastwiska pozbawiła Kri środków do życia i zmusiła do zwrócenia się do kanadyjskiego rządu z prośbą o pomoc.

Grupy Indian Kri zawarły z rządem Kanady jedenaście traktatów pokojowych, wierząc, że zapewnią sobie w ten sposób pomoc i szansę na rozpoczęcie nowego życia oraz ograniczą napływ białych osadników na ich terytoria. Grupy Pierwszych Narodów często podpisywały traktaty wyłącznie w swoim imieniu, podczas gdy strona rządowa była przekonana, że Indianie reprezentują cały naród – prowadziło to do późniejszego oskarżania rdzennej ludności o nieprzestrzeganie zobowiązań. Posłużyło to stronie rządowej za usprawiedliwienie niewywiązywania się z postanowień traktatów, co tylko pogarszało trudną sytuację Indian.

Niektórzy wodzowie Kri odmówili podpisania traktatów (lub podpisywali je niechętnie). Mistahimaskwa (Wielki Niedźwiedź, ang. Big Bear) i Pihtokahanapiwiyin (Płoszący Stado, ang. Poundmaker) traktowali te porozumienia jako próbę pozbawienia Indian ich tradycyjnego sposobu życia.

Część grup Kri i Assiniboinów wzięło udział w powstaniu, którego wybuch zbiegł się z północno-zachodnią rebelią Metysów. Powodem buntu Indian było nieprzestrzeganie przez rząd Kanady warunków zawartych traktatów oraz dramatyczne warunki życia mieszkańców rezerwatów i wolnych przedstawicieli Pierwszych Narodów związane z kurczącymi się stadami bizonów. Przewaga liczebna, wyposażenie i logistyka strony rządowej oraz duża niezależność rozdrobnionych grup rdzennej ludności doprowadziły do klęski powstania, w wyniku której Żelazna Konfederacja straciła swoje znaczenie.

Po stłumieniu powstania Kri zostali przeniesieni do rezerwatów, pozbawieni praw do zasobów swoich ziem i zmuszeni do podporządkowania swojej tradycyjnej kultury rządowemu nadzorowi. Indiańskie dzieci objęto przymusową edukacją, której celem było wyrugowanie tradycyjnego języka i kultury oraz poddanie rdzennej ludności wymuszonej asymilacji. Miało to tragiczne i nieodwracalne konsekwencje dla kultury Kri – skutki utraty części dziedzictwa były odczuwane przez wiele następnych pokoleń.

Mimo wszystko Kri nigdy nie przestali walczyć o siebie i o swoje prawa do współdecydowania o kierunku rozwoju ich kraju. W drugiej połowie XX w. liczba osób posługujących się językiem kri wzrosła, a Kri – jako przedstawiciele największego Pierwszego Narodu Kanady – stali się rzecznikami praw rdzennych ludów zamieszkujących wszystkie zakątki Ziemi i walczą o ochronę ich terytoriów oraz kultury.