Możliwość wyrębu lasu deszczowego. Złoża żelaza są widoczne na mapie.
Kontekst historyczny
Słowo „brąz” ma swoje korzenie we francuskim terminie bronze, który z kolei został zapożyczony z włoskiego bronzo, co ewoluowało ze średniowiecznego łacińskiego bronzium, przyjętego albo w postaci greckiego brontesion, albo perskiego biranj. Jakkolwiek by go nie zwać, brąz jest prostym stopem miedzi i zwykle cyny, czasami wzbogacanym odrobiną innych metali w celu zwiększenia odporności, połysku lub przewodności. Obróbka brązu pozwoliła ludziom na tworzenie najróżniejszych przydatnych rzeczy (jak miecze i patelnie), które były nie tylko odporne, ale też potrafiły cieszyć oko.
Najdawniejsze brązowe artefakty – najczęściej brąz arsenowy, czyli stop z metalicznym arsenem w miejsce cyny – znajdowane przez archeologów w irańskich grobowcach są datowane na piąte tysiąclecie p.n.e. Cynowy brąz dość prędko został uznany ze lepszą alternatywę od arsenu... a ponadto opary przy wytopie nie zabijały brązownika, co zawsze jest atutem. Najstarsze cyno-brązowe przedmioty (z ok. 4500 r. p.n.e.) zostały znalezione na wykopalisku Vinca w Serbii, a inne wiekowe przykłady pojawiały się w Chinach i Mezopotamii.
Pokłady miedzi oraz cyny rzadko występują razem, więc eksportowanie cynowego urobku z wygodnie umiejscowionych płytkich kopalni stało się ważnym ekonomicznym czynnikiem w wielu miejscach: cynę wydobywaną w Kornwalii znajdowano nawet w tak odległych punktach kontynentu, jak leżąca na wschodzie basenu śródziemnomorskiego Fenicja. Poza ogólną przydatnością brąz uważano też za po prostu cenny, co wystarczyło, by nadał miano całej cywilizacyjnej epoce. W Europie potężne zbiory brązowych narzędzi odnajdowano pogrzebane nieopodal ruin lub skarbców, a w Chinach datowane od 1650 r. p.n.e. rytualne brązowe wytwory pojawiały się jako pośmiertne dobra w grobowcach królewskich rodów i szlachty.
Tak czy inaczej, choć brąz jest twardszy i tępi się wolniej od żelaza, trudniej go również odnaleźć oraz uformować w przydatny kształt... dlatego właśnie epoka brązu musiała wreszcie ustąpić żelazu.
„Brąz jest lustrem formy, winem dla umysłu”. – Ajschylos
„Interesuje mnie też pozostawienie trwałej spuścizny... Brąz bowiem przetrwa tysiące lat”. – Richard MacDonald
Możliwość wyrębu lasu deszczowego. Złoża żelaza są widoczne na mapie.
Kontekst historyczny
Słowo „brąz” ma swoje korzenie we francuskim terminie bronze, który z kolei został zapożyczony z włoskiego bronzo, co ewoluowało ze średniowiecznego łacińskiego bronzium, przyjętego albo w postaci greckiego brontesion, albo perskiego biranj. Jakkolwiek by go nie zwać, brąz jest prostym stopem miedzi i zwykle cyny, czasami wzbogacanym odrobiną innych metali w celu zwiększenia odporności, połysku lub przewodności. Obróbka brązu pozwoliła ludziom na tworzenie najróżniejszych przydatnych rzeczy (jak miecze i patelnie), które były nie tylko odporne, ale też potrafiły cieszyć oko.
Najdawniejsze brązowe artefakty – najczęściej brąz arsenowy, czyli stop z metalicznym arsenem w miejsce cyny – znajdowane przez archeologów w irańskich grobowcach są datowane na piąte tysiąclecie p.n.e. Cynowy brąz dość prędko został uznany ze lepszą alternatywę od arsenu... a ponadto opary przy wytopie nie zabijały brązownika, co zawsze jest atutem. Najstarsze cyno-brązowe przedmioty (z ok. 4500 r. p.n.e.) zostały znalezione na wykopalisku Vinca w Serbii, a inne wiekowe przykłady pojawiały się w Chinach i Mezopotamii.
Pokłady miedzi oraz cyny rzadko występują razem, więc eksportowanie cynowego urobku z wygodnie umiejscowionych płytkich kopalni stało się ważnym ekonomicznym czynnikiem w wielu miejscach: cynę wydobywaną w Kornwalii znajdowano nawet w tak odległych punktach kontynentu, jak leżąca na wschodzie basenu śródziemnomorskiego Fenicja. Poza ogólną przydatnością brąz uważano też za po prostu cenny, co wystarczyło, by nadał miano całej cywilizacyjnej epoce. W Europie potężne zbiory brązowych narzędzi odnajdowano pogrzebane nieopodal ruin lub skarbców, a w Chinach datowane od 1650 r. p.n.e. rytualne brązowe wytwory pojawiały się jako pośmiertne dobra w grobowcach królewskich rodów i szlachty.
Tak czy inaczej, choć brąz jest twardszy i tępi się wolniej od żelaza, trudniej go również odnaleźć oraz uformować w przydatny kształt... dlatego właśnie epoka brązu musiała wreszcie ustąpić żelazu.
„Brąz jest lustrem formy, winem dla umysłu”. – Ajschylos
„Interesuje mnie też pozostawienie trwałej spuścizny... Brąz bowiem przetrwa tysiące lat”. – Richard MacDonald