Religijne efekty turystyki są w przypadku twojej cywilizacji zmniejszone o połowę.

Oświecenie było rozległym intelektualnym, filozoficznym, kulturowo-społecznym zjawiskiem charakteryzującym się dążeniem do empiryzmu, naukowego racjonalizmu i redukcjonizmu objawiających się w kwestionowaniu religijnej oraz politycznej ortodoksji. Zrodziło się z myśli kilku wpływowych filozofów piszących niezależnie od siebie na najróżniejsze tematy – polityczne, naukowe, religijne bądź estetyczne – oraz rozprowadzających swoje opinie po krainach Europy, gdzie ich przemyślenia łączyły się, przenikały i mutowały. Krótko mówiąc, uderzyła fala powodziowa racjonalizmu... przerzucając cywilizacyjną łódź na nowy kurs.

Potęga rozumu po raz pierwszy analizowana była przez filozofów starożytnej Grecji, takich jak Platon, Arystoteles, Zenon, Sokrates, czy Tales z Miletu. Rzymianie przyjęli i zaadaptowali grecką szkołę myślenia, by oprzeć swój światopogląd na racjonalnym porządku naturalnym i naturalnych prawach, lecz Kościół w kolejnych stuleciach odrzucał większość ich postulatów, dopóki Tomasz z Akwinu nie wskrzesił rozumu jako narzędzia do pojmowania świata... Choć i tak uplasował go poniżej duchowych objawień i głoszonych przez Kościół prawd. Wkrótce ponowne odkrycie klasyki starożytności i wkroczenie na ścieżkę humanizmu, nauk eksperymentalnych, renesansu oraz protestanckiej reformacji przyniosły nowy sposób rozumowania. Myśliciele tacy jak Bacon, Galileusz i Kopernik negowali kościelne dogmaty dotyczące funkcjonowania wszechświata, a inni, z grona Woltera, Diderota, Rousseau, Hume’a czy Smitha, proponowali nowe refleksje dotyczące ludzkiego bytu.

Niektórzy historycy wytyczają granice okresu oświecenia pomiędzy rokiem 1715 (kiedy zmarł Ludwik XIV) a 1789 (początkiem rewolucji francuskiej), gdyż to wtedy właśnie najwięksi myśliciele wymieniali się poglądami, spotykając się na akademiach i w naukowych stowarzyszeniach, na literackich salonach, w masońskich lożach, a zwłaszcza za pośrednictwem drukowanych książek i pamfletów. Szczególnie dobrze rozpowszechniały się koncepcje racjonalnej polityki, gdyż na przykład John Locke, Thomas Hobbes i Thomas Paine wyciągali na światło dzienne prawa jednostki, kwestię społecznego kontraktu oraz rządu reprezentatywnego. Dla monarchów i Kościoła była to wielce przygnębiająca perspektywa. Przemyślenia takie doprowadziły natomiast do serii rewolucji, wojen napoleońskich, rewolucji przemysłowej i wszystkiego, co nastąpiło później.