Demokratyczny rząd – czyli dosłownie „rządzony przez lud” – to taki, w którym duża część populacji (a najlepiej cała populacja) bierze udział w podejmowaniu decyzji politycznych, bezpośrednio lub pośrednio poprzez wybranych reprezentantów. Określenie tego, kto należy do „ludu”, zawsze jest delikatną kwestią. Podczas gdy w krajach takich jak Stany Zjednoczone Ameryki prawem głosu dysponuje obecnie większość obywateli, to nie zawsze tak było – ludności afroamerykańskiej, grupom rdzennych mieszkańców i kobietom przez długi okres odmawiano prawa do brania udziały w życiu politycznym. Demokracja jest systemem „liberalnym”, przy czym oznacza to, że jednostka ma w nim prawo do własnych opinii i działania w zgodzie z nimi, co buduje dobro wspólnoty („liberalny” nie oznacza tu „niekonserwatywny”). W idealnym wariancie system ten zapewnia swobody obywatelskie, możliwość aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i politycznym, ochronę praw człowieka oraz rządy prawa. Jak jednak przypomina nam Herodot (i co udowodnili nam liczni dyktatorzy), większość nie zawsze podejmuje najlepsze dla siebie decyzje. Choć wolność wypowiedzi, wolność politycznej ekspresji, wolność wyznania i wolność prasy teoretycznie brzmią wspaniale, to mogą doprowadzić do niezgody, niestabilności, apatii, paraliżu i przemocy w obliczu trudnych wyzwań. Z drugiej strony takie osobiste wolności doprowadzają czasami do spontanicznych eksplozji artystycznej i naukowej kreatywności, kwitnącej gospodarki i swobodnej ekspresji przekonań.

Wczesne demokracje były w zasadzie demokracjami „bezpośrednimi”, w takim sensie, że uprawnieni (do grona ludzi z prawem głosu na ogół nie dopuszczano kobiet, niewolników, osób pozbawionych majątków i tak dalej) głosowali w kwestii każdej istotnej decyzji na publicznych forach. Wraz ze wzrostem populacji metoda ta traciła jednak na praktyczności. Wobec powyższego większość demokracji ewoluowała w sposób charakterystyczny dla republiki rzymskiej, dając obywatelom (określonym na podstawie różnych kryteriów) prawo wyboru reprezentantów wyrażających ich poglądy i broniących wspólnego interesu. Demokracje to z jednej strony olbrzymie biurokratyczne machiny, w których emanacja woli ludu (w postaci rządu) zarządza dużą częścią życia społecznego, a z drugiej – systemy, w których prawa wyborcze są ograniczone niemal do poziomu oligarchii, ale wszystkie te demokratyczne ustroje łączy idea, według której zbiorowa ekspresja indywidualnych poglądów obywateli prowadzi do większego dobra.